Fiano
Fiano to stara odmiana białych winogron z Kampanii, której obecność w gminie Foggia datuje się od 1240 roku; wówczas szczep został wzmiankowany w rejestrach cesarza Fryderyka II. Nazwa fiano wywodzi się od miejsca Appia (obecnie Lapiò) w pobliżu Avellino. Przyjmuje się, że to dla tych stron fiano jest odmianą autochtoniczną.
Powrót odmiany na winiarską mapę Włoch
Przed plagą filoksery na początku XX wieku był to bardzo rozpowszechniony szczep, ale potem jego uprawy dość drastycznie uległy zredukowaniu. Został przywrócony do życia w latach 70. XX wieku przez Antonia Mastroberardino, którego winiarnia w apelacji Taurasi była pionierem jeśli chodzi o uprawę tradycyjnych i zapomnianych odmian. Dziś nasadzenia fiano są coraz liczniejsze. Uprawia się je z powodzeniem w Kampanii i Potenza w Bazylikacie na południu Włoch, a także w prowincjach Ancona, Macerata i Ascoli Piceno w regionie Marchia w środkowych Włoszech. Jest główną odmianą w apelacji DOCG Fiano di Avellino. Często jest też winifikowane na wino odmianowe bądź stanowi jeden z komponentów win powstających w ramach apelacji Irpinia i Sannio. Z wielkim entuzjazmem jest także uprawiane na Sycylii, gdzie w jednej z winiarni należących do rodziny Planeta powstaje z niego wino odmianowe. W winnicy fiano rośnie bujnie, ale jest wrażliwe na mączniaka i mączniaka rzekomego, szczególnie podczas kwitnienia.
Fiano jest bardzo podatne na właściwości siedliska, co skutkuje szeroką gamą powstających z tej odmiany win; od rześkich i mineralnych, po krągłe i bogate, o lekko orzechowych nutach. Generalnie wina z fiano są wyraziste i dobrze zbudowane, ale mniej aromatyczne od powstających z odmiany greco. Najlepsze przykłady zdecydowanie mają predyspozycje do starzenia.
Cechy wina z fiano, idealne do ryby
Z fiano najczęściej robi się wina wytrawne, ale można też spotkać się z deserowymi powstałymi z podsuszanych winogron. Słodkie przykłady fiano są świetnie zbudowane i esencjonalne, o wyraźnych aromatach suszonych fig i śliwek.
Poza Europą fiano z powodzeniem uprawia się w Australii, gdzie winogrodnicy i producenci wina poszukują odmian odpornych na upały. Z sukcesem tworzą z fiano bogate, złożone i gęste, ale zarazem pełne świeżości wina o aromatach cytryn i ananasa. W kuchni wina z odmiany fiano doskonale komponują się z gotowanymi filetami rybnymi z salsa verde, pieczonym kurczakiem z pesto i falafelami z sałatką tabbouleh.
