Beaujolais

I wreszcie crème de la crème wśród win beaujolais – wina powstające w najlepszych siedliskach – crus – wydzielonych na terenie 10 gmin położonych w północnej części regionu. Ciągnące się rzędem wzdłuż zachodniego brzegu Saôny, z północy na południe, są to: Saint-Amour, Juliénas, Chénas, Moulin-à-Vent, Fleurie, Chiroubles, Morgon, Régnié, Brouilly i Côte de Brouilly. Każde cru stanowi trochę inne siedlisko, stąd szeroki wachlarz powstających z gamay win, od bardziej tanicznych, ziemistych Moulin-à-Vent, po zwiewne, delikatne i kwiatowe wina Fleurie.

Crus Beaujolais zazwyczaj są dojrzewane w beczkach. Charakteryzuje je także zdecydowanie większy potencjał starzenia, dochodzący czasem i do 10 lat.

Charakterystyka win beaujolais 

Za wspólne cechy wszystkich win beaujolais uznaje się lekkość, świeżość i owocowość oraz dość jasną barwę z fiołkowymi przebłyskami. Bez względu na różnice zauważalne w winach z poszczególnych siedlisk, wszystkie posiadają olśniewający, intensywnie owocowy bukiet. Ta szczególna owocowość jest wynikiem zastosowania do wyrobu win procesu o nazwie maceracja węglowa lub wewnątrzkomórkowa, zwanego też fermentacją całych gron. Polega on na fermentacji wewnątrz owocu, inicjowanej nie przez drożdże, ale enzymy. Proces ten musi odbywać się w środowisku beztlenowym, dlatego całe kiście winogron umieszcza się w zamkniętych tankach fermentacyjnych wypełnionych dwutlenkiem węgla. Wówczas, wewnątrz owoców, zaczyna się fermentacja zwana enzymatyczną. Proces ten zachodzi w każdym z winogron, a nie w miazdze, jak ma to miejsce w przypadku zwykłej fermentacji, kiedy wcześniej rozgniata się winogrona. Gdy sok w winogronach osiągnie 2 procent alkoholu, enzymy powodujące fermentację ulegają degradacji, grona pękają, a naturalne drożdże obecne na skórkach rozpoczynają zwykłą fermentację alkoholową polegającą na przekształceniu zawartego w gronach cukru w alkohol. Maceracja węglowa redukuje poziom tanin w winie. Z kolei zwiększa się zawartość lotnych związków aromatycznych, co skutkuje intensywnym bukietem, pełnym aromatów wywołujących skojarzenia z malinami, truskawkami czy bananami.

Znaczna część win w Beaujolais powstaje przy zastosowaniu częściowej maceracji węglowej czyli wersji pomijającej dodatek do tanków fermentacyjnych dwutlenku węgla. W tym przypadku fermentacja następuje w sposób naturalny, gdy w tanku fermentacyjnym umieszczone zostaną całe kiście winogron. Te na spodzie zbiornika, pod ciężarem innych, ulegają zgnieceniu, wydobywa się z nich sok, w którym zachodzi normalna fermentacja wywoływana przez drożdże. Natomiast w górnej części tanku zachodzi maceracja węglowa; dwutlenek węgla powstały w wyniku zwykłej fermentacji wędruje do góry tanku. Wina powstałe przy zastosowaniu tej techniki nie są aż tak bardzo owocowe jak te powstałe w wyniku zastosowania pełnej fermentacji węglowej, ale mają lepszą strukturę taniczną. Tę metodę stosuje się przy wyrobie najlepszych win w apelacji czyli cru beaujolais.

Historia uprawy winorośli w regionie 

W miejscu znanym dziś jako region Beaujolais uprawę winorośli rozpoczęli Rzymianie. Później kontynuowali ją benedyktyńscy mnisi, a potem lokalni posiadacze ziemscy. W owych czasach większość wina była konsumowana na miejscu lub w sąsiedztwie, do którego można było dostać się żeglując po rzece. Powstające w Beaujolais wina nierzadko określane są mianem ubogich krewniaków burgundów – cieszących się estymą win z odmiany pinot noir powstających w położonej na północy Burgundii.

W odległej przeszłości i tam uprawiano winogrona gamay, ale pod koniec XIV wieku władca Burgundii – książę Filip Śmiały – nakazał wykarczować wszystkie krzewy gamay uprawiane na terenie księstwa i zastąpić je pinot noir. Winogrona gamay dojrzewają wcześniej i na pewno są łatwiejsze w uprawie niż kapryśny pinot noir. Książę był jednak przekonany, że dają gorszej jakości wino niż elegancka odmiana, którą w jego oczach był pinot noir. Gamay fantastycznie udaje się na granitowych glebach Beaujolais, gdzie jest uprawiane do dziś, jako że nakaz karczowania nie obejmował terenów południowych. Tym samym naturalną koleją rzeczy odmiana ta zaczęła być utożsamiana z regionem. Kiedy w XIX wieku połączono Beaujolais i Paryż linią kolejową, wina beaujolais stały się modne w stołecznych bistrach. Swą popularność w dużej mierze zawdzięczały świeżym, mocno owocowym aromatom, którymi cieszyły się za sprawą zastosowanej przy ich wyrobie maceracji węglowej, umożliwiającej szybką sprzedaż win, nawet już w roku zbiorów.

Pomysł na medal

Tradycyjnie już najmłodszych win beaujolais, określanych mianem nouveau, próbuje się w trzeci czwartek listopada tego samego roku, w którym miało miejsce winobranie. Ekscytacja związana ze świętowaniem tego młodego wina szczyt popularności osiągnęła w latach 70. i 80. ubiegłego wieku, a pomysł na organizowanie w tym konkretnym dniu degustacji, zasłużenie cieszy się sławą najlepszej winiarskiej kampanii marketingowej XX stulecia.

Dokładnie nie wiadomo, kto pierwszy wymyślił, by próbowanie młodego wina przekształcić w wielką winiarską imprezę, ale inicjatywa przyjęła się znakomicie szybko awansując w latach 90. XX wieku z wydarzenia o charakterze lokalnym, do tego o zasięgu zdecydowanie międzynarodowym. I chociaż potem inne regiony próbowały powtórzyć sukces Beaujolais, oferując do degustacji swoje młode wina, praktycznie żadnemu się to nie udało. Najwyraźniej sukces odnieść mógł tylko ten, kto na pomysł wpadł pierwszy. W wyniku tej jakże pomyślnej kampanii marketingowej sprzedaż młodych win beaujolais ogromnie wzrosła, skutkując poprawieniem statusu majątkowego winiarzy regionu, należącego do najuboższych we Francji. Jednak dyskusyjne jest, czy pomogła winom beaujolais jako takim. Jednym słowem tym nie określanym mianem „nouveau”. Tak się złożyło, że po dziś dla wielu konsumentów win, termin „nouveau” nierozerwalnie związany jest z nazwą beaujolais; jakby jeden człon przykleił się do drugiego.

A wielka to szkoda, i przede wszystkim krzywda dla innych powstających w regionie win, szczególnie tych z wydzielonych crus czy sygnowanych AOC Beaujolais-Villages. Beaujolais nouveau, w zdecydowanej większości powstające w południowej części regionu, zazwyczaj charakteryzuje dość ostry i cierpki, ale w dobrych rocznikach rześki i przyjemnie owocowy smak, zwiastujący rozwinięcie się wspaniałego aromatycznego bogactwa owocowego, z którego słyną regionalne wina. Sytuacja bywa poważniejsza w gorszych rocznikach, gdy cierpkość młodego wina bywa nie do zniesienia czyniąc je praktycznie niemożliwym do konsumpcji. Jakby nie było, na pewno nie powinno się postrzegać powstających w regionie Beaujolais win przez pryzmat beaujolais nouveau.